Nggunakake Wangsalan

Njanur Gurung Kadingaren Sore – sore ngebel

Gurune.net – Dalam muatan lokal jawa tengah terdapat mata pelajaran Bahasa Jawa sebabagi mata pelajaran mulok provinsi. Untuk Kelas 5 dalam buku Remen Bahasa Jawi Kelas 5 banyak yang kesulitan mengisi pertanyaan tentang Wangsalan.

Ok kita akan bahas materi bahasa jawa tentang wangsalan sob.

Gurune akan gunakan bahasa jawa dan bahasa Indonesia agar lebih bisa dicerna oleh banyak orang.

Tembung kang kacithak kandel ing nduwur diarani wangsalan. Wangsalan iku unen – unen kang kawujud cangkriman kang dikantheni batanganne pisan, sanajan batangane mau mung nrempet wae. Nanging, ana uga kang ora dikhatheni batangan.

Dalam keterangan lain menggunakan bahasa indonesia tentang wangsalan.

Wangsalan – Dilihat dari aspek bentuknya semua wangsalan dalam bahasa Jawa berbentuk frase nomina atributif, yakni terdiri dari nomina sebagai unsur pusat (UP) dan unsur lain sebagai atributnya. Lebih jauh atribut frase nomina itu dapat dibedakan  menjadi dua jenis, yakni ada yang berstatus sebagai pembatas dan ada pula yang berstatus sebagai penerang. Untuk jelasnya dapat diperhatikan beberapa wangsalan di bawah ini:

Jahe wana > jahe (UP) + wana (atribut pembatas)

jahe hutan  (puyang) > maksudnya puyang payingan ‘bingung’.

Tuladha ( contoh  wangsalan )
Njanur Gunung, sore – sore ngebel
Njanur gunung batangane ( artine ) aren.
Mula ( maka ), njanur gunung iku tegese kadingaren ( tidak biasanya )

Njanur = janur = daun kelapa muda

Gunung = gunung

(kebanyakan digunung yang wujudnya seperti pohon kelapa adalah pohon aren, maka njanur gunung diartikan sebagai aren)

Jenis-jenis wangsalan

Jenis-jenis wangsalan dapat dibedakan berdasarkan beberapa kreteria. Kreteria-kreteria  itu adalah unsur  pembentuknya, cara pemaknaannya, dan situasi pemekaiannya. Berdasarkan unsur pembentuknya dibedakan antara wangsalan tunggal dan wangsalan rangkep. 

Baca Juga :  Jawaban Lengkap IPAS Halaman 133 Kelas 4 SD/MI

Wangsalan tunggal adalah wangsalan yang bentuknya  sederhana, yakni terdiri dari satu bagian, yakni (20)janur gunung(daun kelapa gunung, aren >kadingaren,  tumben)

Wangsalan rangkap adalahwangsalan yang bentuknya kompleks, yakni terdiri dari 2 bagian, seperti (10)carang wreksa, wreksa wilis tanpa patra(ora gampang wong urip ning ngalam donya ‘tidak gampang orang hidup di dunia’), jenang sela, wader kali sesonderan(apuranta yen wonten lepat kawula ‘Maafkan jika ada kesalahan saya’).

Tuladha Basa Rinengga Kangge ing Wangsalan( contoh wangsalan )

Jenang gula, kowe aja lali

( jenang gula : gulali = lali )

Sekar aren, rawuhipun sampun dangu-dangu

( Sekar aren : dangu = dangu )

Njanur gunung, kadingaren

( Janur gunung : Aren = Kadingaren )

Mbalung klapa, geleme mung ethok – ethokan.

( Mbalung Klapa : Batok = Ethok – ethok )

Mbalung janur, Paring Usada nggonku nandhang wuyung

( Balung janur : Sada = usada )

Reca kayu, goleka kaweruh rahayu

( Reca kayu : Golekan = goleka )

Ngembang garut nggremeng ora karuwan

( kembang garut = gremeng = nggremeng )

Ngembang kacang, mbesengut ora kalegan.

( kembang kacang : besengut =  mbesengut )

Kembang jambu, kemaruk duw dolanan anyar.

( kembang jambu : karuk =  kemaruk )

Roning mlinjo, sampun sayah nyuwun ngaso.

( Roning mlinjo : so = ngaso ).

Klapa mudha, yen kalegan paringa apura.

( klapa mudha : degan = kalegan )

Kembang gembili seneng-seneng oleh rejeki.

( kembang gembili : seneng = seneng-seneng )

Witing klapa jawata ing ngarcapada. Salugune wong mudha gelem rekasa.

( witing klapa : glugu = salugune )

Mamet tirta, tirta jawah jro katiga, suka lila lebur luluh labuh praja

( memet tirta : Ngangsu, tirta jawah jro katiga = labuh )

Mbok aja nglemah bengkah

( Nglemah bengkah : tela = nyela-nyela )

Gayung sumur, aja kemba aja mundhu

( Gayung sumur : Timba = Kemba )

Pindhang lulang, kacek apa aku karo kowe

( Pindhang lulang : Krecek = Kacek )

Baca Juga :  Kunci Jawaban Bahasa Inggris Tingkat Lanjut SMA Kelas XI Kurikulum Merdeka Halaman 49

Nggodong garing, esuk – esuk kok wis nglaras

( godong garing : Klaras = nglaras )

Mbalung geni, mbak menawa aku bisa teka

( Balung geni : Mawa = Menawa )

Balung pakel, aja seneng alok-alok

( Balung pakel : Pelok = alok – alok )

Bayem arda, dhasar anteng kang adi luhung

( Bayem arda : Lanteng = anteng )

Kuku gantung, sawangan kang adi luhung

( Kukus gantung : sawang =  sawangan )

Durna putra, ngudiya basa utama

( Durna putra : aswatan = ngudiya )

Bibis tasik, tasik manda winor tirta. Maju mundur tangeh marem kang pinanggya

( bibis tasik : undur – undur )

( Tasik manda winor tirta : Parem )

Tapas aren, aren arab wijilira tindak tanduk, nora ninggal tata krama

( Tapas aren : duk )

( Aren arab wijilira : Kurma )

Isenana titik-titik ing ngisor iki kanthi negesi tembung kang kacitak Kandel

  1. Jenang gula, panjenengan aja…………..
  2. Sarung Jagung, rasane ……………….pelajaran matematika iki.
  3. Kowe aja seneng nglemah bengkah, senenge……………….
  4. Nyaron bumbung, nganti…………………….nggonku ngenteni
  5. Mrica kecut, omong ko…………………
  6. Yen nesu, geneya kowe, kok mentil kacang, …………………….wae.
  7. Pindhang lulung,…………………………….apa aku karo dheweke.
  8. Wah, pancen mandhan rawa, bener-bener…………………
  9. Balung geni, ……………………….aku rene liya dina.
  10. Aja sok seneng klapa mudha, senenge…………………

Kunci Jawaban

1. Lali

2. Abot

3. Nyela – nyela

4. Cengklungan

5. Muni

6. Mrengut

7. Kacek

8. Manglingi

9. Menawa

10. Kalegan

wiwit M Pd

Halo, Saya adalah penulis artikel dengan judul Nggunakake Wangsalan yang dipublish pada 2019-08-29 di website Gurune.net

Artikel Terkait

Leave a Comment

Situs ini menggunakan Akismet untuk mengurangi spam. Pelajari bagaimana data komentar Anda diproses.